دورهٔ قاجار، یکی از شگفتآورترین دورههای حیات هنری ایران، به ویژه در عرصه نقاشی است. این دوره را هنرمندان و پژوهندگان تاریخ هنر، دورهٔ فرنگیسازی و عصر پیکرنگاری درباری نام نهادهاند. آثار بهجا مانده از این دوره، از منظر شیوهٔ اجرا و همچنین درک مفهوم زیبایی، موجودیتی نوین به هنر ایران بخشیده است. اندیشهای که از نظر صورت و مضمون و نیز نوآوری، در نهایت در عناصری چون پیکرهها و صورتهای انسانی و عناوین متنوع دیگر نظیر منظره و طبیعت بیجان، تجلی مییابد. برای درک بهتر این زمان، باید با بررسی نقاشیهای برجایمانده از آن دوران و با تحلیل آنها، به مفهوم دقیقی از زیباییشناسی هنر اوایل قاجاریه پرداخت. یکی از مجموعههای با اهمیت در هنر قاجار، محموعهٔ ایمری است که به بهانهٔ چاپ ترجمهٔ کاتالوگ آن، در این مقاله به آن پرداخته خواهد شد. این مجموعه، خوشبختانه نزدیک به چهل سال پیش توسط دولت وقت ایران خریداری شد و آنگونه که ما میدانیم، اینک در موزهٔ هنرهای زیبای سعدآباد نگهداری میشود. در همان زمان، کاتالوگی از نقاشیهای موجود در این مجموعهٔ خریداریشده توسط یکی از پژوهشگران خارجی منتشر شد که به نظر میرسد سفارش دولت وقت ایران بوده است؛ شامل اطلاعاتی نظیر تاریخچهای مختصر از گردآورندهگان و نحوهٔ گردآوری و توصیف دقیقی از نقاشیها. توصیفها شامل معرفی اثر، نام نقاش، سال خلق اثر، ملاحظاتی دربارهٔ اثر همچون پارگیها یا بریدگیها و در برخی موارد، منابعی که به معرفی آن اثر پرداخته و نمایشگاههایی که از آنها برپاشده و در نهایت اندازهٔ دقیق نقاشی است. از آنجا که این کاتالوگ از اهمیت ویژهای در هنر ایران برخوردار است، در سال 1393 توسط پژوهشگر ارجمند و مترجم توانا جناب آقای علیرضا بهارلو، با عنوان شمایلنگاران قاجار، ترجمه شده و توسط نشر پیکره روانهٔ بازار کتاب گردیده است. آنچه مسلم است این ترجمه از این کاتالوگ پس از گذشت چهار دهه، خالی از اشکال و کاستی نیست و بهتر میبود تا مترجم محترم در طول ترجمه، به تکمیل اطلاعات جدید دربارهٔ این مجموعه میپرداخت و خود، مقدمه و حاشیهای برآن مینگاشت. در مقالهٔ پیش رو سعی بر آن داریم تا با بررسی ابعاد مختلف این کاتالوگ و ترجمهٔ آن، علاوه بر ذکر نکاتی چند از کاستیهای ترجمه، اطلاعات جدید و مهمی از مجموعهٔ ایمری و هنر پیکرنگاری قاجار به خوانندهگان فرهیخته فصلنامه ارائه دهیم. همچنین سعی شده تا این دوره از نقاشی ایران را با استفاده از مجموعهٔ حاضر تا آن مقدار که ممکن باشد، کنکاش کرده و مباحثی را پیرامون آن مطرح نماییم.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |